Từ thành phố Thái Nguyên theo đường quốc lộ 1B Thái Nguyên đi Lạng Sơn đến trung tâm huyện Võ Nhai, rẽ phải đi 12km vào xã Tràng Xá, đến thôn Làng Tràng rồi đi bộ theo đường mòn khoảng 300m là tới di tích thắng cảnh hang Huyện. 

Hang Huyện là hang động tự nhiên có chiều dài hàng ki lô met xuyên núi đá vôi, cửa hang có độ cao chừng 30m so với mặt bằng cánh đồng chân núi, giữa một vùng cây lá rậm rạp, xanh tươi, phía trước là một dãy núi cao, chân núi là một cánh đồng bằng phẳng màu mỡ rộng hàng trăm ha trải dài theo dòng suối. Theo người dân địa phương thì hang Huyện còn có cái tên khá đẹp là hang Thắm. 

Trong thời kỳ đấu tranh giải phóng dân tộc, hang Huyện là cơ sở hoạt động bí mật của Đảng ở Tràng Xá, nơi đoàn thể của Việt Minh tổ chức hội họp, địa bàn qua lại và cất giấu lương thực của Cứu quốc quân II (thành lập ngày 15 – 9 – 1941)

Thời kì đế quốc Mỹ leo thang, mở rộng chiến tranh phá hoại miền Bắc, để đảm bảo an toàn cho sản xuất, Tổng đội 28 Gang Thép Thái Nguyên đã xây dựng, cải tạo mặt bằng trong hang để chứa nguyên liệu sản xuất, chế tạo đường goòng, sản xuất vũ khí để cung cấp cho chiến trường miền Nam. Để thuận lợi cho việc vận chuyển nguyên liệu lên xuống, Tổng đội 28 đã cho xây dựng một đường kè đá dài trên 200m, mặt đường đổ bê tông, rộng 2.5m dẫn tới hang. Cửa hang như một hàm ếch khổng lồ rộng trên 50m2 quay về hướng Tây Bắc, một trụ đá bê tông chừng 100m3 được xây dựng ở cửa hang để chống bom Mỹ đánh sập hang.

Hiện nay, trong hang có một bia đá dài 0.45m, rộng 0.3m không còn nguyên vẹn (một nửa đã bị người dân đập phá) có nội dung: đơn vị 28 thuộc Tổng Cục Công nghiệp quốc phòng, khởi công xây dựng bia ngày 28 – 4 – 1966 và nhiều khối bê tông đã bị đập vỡ để thu sắt phế liệu.

Ngoài ra, trên vách hang, cao hơn mặt bằng tầng 1 của hang 4m nơi có ánh sáng rọi vào và được coi là trang trọng nhất còn một bức cuốn thư được tạc hình vòng cung, cao 1m, dài 1.2m, hoa văn trang trí 4 cạnh, đường viền hình quả trám, trên cùng là Quốc huy có đường kính 0.4m, dưới là dòng chữ in:  “QUYẾT THẮNG GIẶC MỸ XÂM LƯỢC - TỔNG ĐỘI 28 GANG THÉP- ĐƠN VỊ 9303 - NGÀY KHỞI CÔNG: 5 – 8- 1965 - NGÀY HOÀN THÀNH: 15 – 12-1966 - DIỆN TÍCH CẢI TẠO: 1140M2 - NGÀY SẢN XUẤT: 15 – 9 – 1966”. Dưới cùng là biểu tượng hình khẩu súng và chiếc búa gác chéo thể hiện tinh thần vừa sản xuất vừa chiến đấu.

Ở phần cửa phía Tây Bắc hang được chia làm 3 tầng. Tầng 1 có không gian rộng nhất, với chiều cao 60m, rộng 50m, có một đường bê tông dài 30m, rộng 1m, với 60 bậc và một đường trượt dài 25m. Tầng 1 còn có một bể chứa nguyên liệu. Tầng 2 nơi cao nhất 60m, rộng nhất 30m, đây là mặt bằng sản xuất chính của đơn vị. Hiện nay, trên mặt sàn bê tông còn rõ dấu tích đường goòng vận chuyển máy móc, bệ đặt máy, trụ đá bê tông làm đường dẫn nước. Trên tầng 2 còn có một đường hầm được xây bằng bê tông kiên cố rộng 0.8m, dài 12m, cao 2m. Phía cuối lòng hang trên tầng 2, ở độ sâu 30m, không có ánh sáng là dòng suối nước chảy quanh năm, tạo nên những âm thanh kỳ lạ (có đường bậc thang lên xuống lòng suối nhưng đã bị người dân đập phá để lấy sắt phế liệu). Trên tầng 2 hướng về phía Đông Nam có một cửa thông gió đã được cải tạo, xây hình cửa vòm, rộng 2m, cao 1.2m, có lối ra thuận tiện. Đứng ở đây có thể phóng tầm mắt quan sát phần lớn lòng chảo Tràng Xá. Hai bên taluy được xây kè đá, hiện còn khẩu hiệu sơn trắng với dòng chữ: “Quyết tâm lập thành tích cao nhất để đón ngày đội Thanh niên chống Mỹ cứu nước ra mắt”.

Cuối tầng 2, cách cửa xuống suối nước ngầm là một cầu thang xây bê tông đá với 19 bậc lên tầng 3, hiện còn một bể chứa nước 2 ngăn có thể tích 15m3 dự phòng nước sản xuất và sinh hoạt cho đơn vị. Tầng 3 có diện tích nhỏ hẹp hơn cả. Cách cửa hang 20m còn có 2 nhà tắm (mỗi nhà 2 ngăn) được xây bằng bê tông đá cao 1.5m, rộng 1.4m, dài 2.8m, nay rêu phong cây rừng phủ kín.

Không chỉ có giá trị về mặt lịch sử mà hang Huyện còn là một thắng cảnh nằm trong quy hoạch vùng bảo vệ phát huy giá trị để sử dụng khai thác du lịch. Có thể nói hang Huyện đã hội tụ đầy đủ các yếu tố không chỉ là sự kỳ thú, hoang sơ trong lòng hang mà còn kết hợp cả cảnh quan bên ngoài để trở thành một quần thể không gian du lịch khép kín như: Dưới chân núi là một cánh đồng bằng phẳng màu mỡ trải dài theo dòng suối rộng hàng trăm ha – nơi đây có thể cải tạo để tổ chức thành sân lễ hội mỗi độ xuân về cho đồng bào địa phương hòa mình vào các trò chơi dân gian như: Tung còn, kéo co, chọi gà, đánh đu… Phía ngoài có con suối lớn chảy quanh co, trong lòng hang ở độ sâu chừng 20m còn có dòng suối nước chảy quanh năm. Trong những ngày hè nóng nực, sau khi tham quan hang Huyện du khách có thể tắm mát bên dòng suối nước trong xanh. Hệ thống núi đá vôi, hang động và khe suối nơi đây đã tạo nên một quần thể du lịch có vẻ đẹp hấp dẫn, sơn thủy hữu tình.